การทบทวนแนวทางการพัฒนาเมืองอัจฉริยะของไทย: ความท้าทายระหว่างเทคโนโลยีและความต้องการของชุมชน





การทบทวนแนวทางการพัฒนาเมืองอัจฉริยะของไทย: ความท้าทายระหว่างเทคโนโลยีและความต้องการของชุมชนฝ


ในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา การพัฒนาเมืองอัจฉริยะ หรือ Smart City ได้กลายเป็นวาระสำคัญของการพัฒนาเมืองในประเทศไทย แต่แนวทางการดำเนินงานในปัจจุบันกำลังสะท้อนให้เห็นถึงช่องว่างที่สำคัญระหว่างนโยบายระดับสูงและความเป็นจริงในระดับพื้นที่

ความไม่สมดุลในการให้ความสำคัญกับเทคโนโลยี

หน่วยงานระดับนโยบายของรัฐบาลมีแนวโน้มที่จะให้ความสำคัญกับการนำเทคโนโลยีขั้นสูงมาใช้ในการพัฒนาเมือง โดยมุ่งเน้นการจัดซื้อจัดจ้างอุปกรณ์และระบบที่มีความซับซ้อนและมีราคาสูง แม้ว่าแนวคิดนี้จะมาจากความตั้งใจที่ดีในการยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน แต่กลับละเลยองค์ประกอบสำคัญอื่นๆ ของการพัฒนาเมืองที่ยั่งยืน

ปัญหาของการขาดการมีส่วนร่วม

การพัฒนาเมืองอัจฉริยะในปัจจุบันมักเกิดจากการตัดสินใจแบบบนลงล่าง (Top-down) โดยขาดกระบวนการรับฟังความคิดเห็นและความต้องการที่แท้จริงจาก

- องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีความเข้าใจบริบทพื้นที่

- ประชาชนผู้อาศัยในพื้นที่ซึ่งเป็นผู้ได้รับผลกระทบโดยตรง

- ภาคธุรกิจและผู้ประกอบการในท้องถิ่น

- ภาคประชาสังคมและองค์กรชุมชน

ผลกระทบที่ตามมา

การดำเนินการในลักษณะนี้นำมาซึ่งปัญหาหลายประการ:

1. การลงทุนที่ไม่คุ้มค่า เนื่องจากเทคโนโลยีที่นำมาใช้อาจไม่ตอบโจทย์ความต้องการที่แท้จริง

2. ความยั่งยืนในการบำรุงรักษาระบบ เมื่อท้องถิ่นขาดความพร้อมในการดูแลระบบที่ซับซ้อน

3. การสูญเสียโอกาสในการพัฒนาศักยภาพท้องถิ่น ทั้งในด้านบุคลากรและการพัฒนานวัตกรรมที่เหมาะสมกับพื้นที่

 ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย

เพื่อให้การพัฒนาเมืองอัจฉริยะเกิดประโยชน์สูงสุด ควรพิจารณาแนวทางดังนี้:

1. การปรับกระบวนการพัฒนานโยบาย

- สร้างกลไกการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริงจากทุกภาคส่วน

- จัดทำการศึกษาความต้องการและความพร้อมของพื้นที่ก่อนการตัดสินใจลงทุน

- พัฒนาตัวชี้วัดความสำเร็จที่สะท้อนการพัฒนาคุณภาพชีวิตมากกว่าจำนวนเทคโนโลยีที่ติดตั้ง

2. การเสริมสร้างศักยภาพท้องถิ่น

- พัฒนาบุคลากรท้องถิ่นให้มีความเข้าใจและสามารถบริหารจัดการเทคโนโลยีได้

- สนับสนุนการพัฒนานวัตกรรมที่เหมาะสมกับบริบทพื้นที่

- สร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างท้องถิ่นเพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์

 3. การปรับปรุงกระบวนการจัดซื้อจัดจ้าง

- กำหนดเกณฑ์การพิจารณาที่ให้น้ำหนักกับความเหมาะสมกับบริบทพื้นที่

- ส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีแบบค่อยเป็นค่อยไป เพื่อให้เกิดการเรียนรู้และปรับตัว

- สนับสนุนการใช้เทคโนโลยีที่มีความยืดหยุ่นและสามารถพัฒนาต่อยอดได้

 บทสรุป

การพัฒนาเมืองอัจฉริยะที่แท้จริงไม่ควรวัดความสำเร็จจากความก้าวหน้าของเทคโนโลยีเพียงอย่างเดียว แต่ควรพิจารณาจากการยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนและความยั่งยืนของการพัฒนา การสร้างสมดุลระหว่างการนำเทคโนโลยีมาใช้กับการพัฒนาศักยภาพท้องถิ่นจะเป็นกุญแจสำคัญที่จะนำไปสู่การพัฒนาเมืองอัจฉริยะที่ตอบโจทย์ความต้องการของประชาชนอย่างแท้จริง


ดร.กฤษฎา แก้ววัดปริง